Ideą programu jest zaprezentowanie naukowców z łódzkich uczelni i instytutów przy codziennej pracy – w laboratoriach, podczas badań i analiz, z wykorzystaniem specjalistycznego i nowoczesnego sprzętu.
Naukowcy UŁ o swojej pracy – ciekawe odkrycia i inspirujące opowieści
W kolejnych odcinkach programu Łódzka Nauka ponownie mieliśmy okazję udać się w podróż przez uczelniane korytarze, zajrzeć do pracowni i laboratoriów, obejrzeć stare druki, posłuchać o prowadzonych na Uniwersytecie Łódzkim badaniach.
Gościliśmy m.in. w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie w Sekcji Starych Druków podziwialiśmy zbiory specjalne, które na co dzień nie są dostępne do oglądania (są dostępne w wersji cyfrowej). O badaniach i projekcie „Cenne Prussica i Pomeranica z pierwszej połowy XVII wieku” opowiedziała dr hab. Małgorzata Kubisiak, prof. UŁ z Instytutu Filologii Germańskiej i dr Monika Sulejewicz-Nowicka z Sekcji Starych Druków. W Pracowni Restauracji Książki Iwona Bednarek zaprezentowała swoją codzienną pracę z wiekowymi dziełami.
Są to druki unikatowe, właściwe nienotowane w polskich i zagranicznych bibliotekach i dostępnych katalogach. Mamy również takie zbiory, które na przykład znajdują się w jednym egzemplarzu. Druki te zostały również zdigitalizowane i zdeponowane w bibliotece cyfrowej – od tego momentu są dostępne na świecie właściwie wszystkim zainteresowanym, nie tylko badaczom
– mówiła dr Monika Sulejewicz-Nowicka.
Zbiory specjalne (Łódzka Nauka)
O innowacyjnej platformie do nauki języka włoskiego, z wykorzystaniem multimedialnych narzędzi, w tym filmów, interaktywnych słowników, map myśli, wirtualnych katalogów oraz gier dydaktycznych,
opowiadały dr hab. Agnieszka Woch, prof. UŁ, dr Katarzyna Kowalik, dr Dominika Kobylska z Instytutu Romanistyki na Wydziale Filologicznym UŁ.
W materiałach przewija się zarówno tak zwana kultura przez małe „k”, czyli kultura masowa, ale przemyciliśmy też treści dotyczące kultury przez wielkie „K”, a więc sztuki włoskiej opery czy malarstwa. Poza tym, znaleźć tam można treści, takie jak ochrona środowiska, państwo i społeczeństwo, kobiety w polityce. Jeżeli chodzi o tematy życia codziennego, znajdą się tam materiały chociażby o kinie, czy zdigitalizowany zeszyt przepisów z moich włoskich kursów kulinarnych
– opowiadała dr hab. Agnieszka Woch, prof. UŁ.
W odcinku możemy również posłuchać o czujniku monitorującym stan zdrowia pacjenta z niewydolnością serca, którego współtwórcą jest mgr inż. Maciej Ślot z Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej UŁ.
Program do nauki języka włoskiego (Łódzka Nauka)
Naukowcy z Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej – dr Maciej Rogala, mgr inż. Aleksandra Nadolska i mgr inż. Rafał Dunal – mówili o innowacyjnych nanomateriałach, które w przyszłości mogą posłużyć do budowy komputerów odwzorowujących pracę ludzkiego mózgu.
W tym momencie wszystkie komputery, które mamy, mają osobno procesor i osobno pamięć, przez co przetwarzamy w procesorze, a przetrzymujemy w pamięci i cały czas musimy transmitować informacje pomiędzy nimi. To bardzo kosztowne i tak naprawdę niczemu niesłużące zadanie. Zupełnie inaczej działają ludzkie mózgi – informacja przetwarzana jest bezpośrednio w pamięci, dlatego tak dobrze i tak wydajnie myślimy. Żeby stworzyć nowy komputer, uzyskać nowe możliwości w przetwarzaniu informacji, musimy wziąć przykład z przyrody i postarać się stworzyć komputer, który myśli i działa tak samo jak ludzki mózg
– tłumaczył dr Maciej Rogala.
Nanotechnologia na UŁ (Łódzka Nauka)
Ornitolodzy z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ – dr hab. Tomasz Janiszewski, prof. UŁ, prof. Piotr Minias, dr Maciej Kamiński – badają zachowania ptaków w przestrzeni miejskiej. Badacze opowiadali o przyzwyczajeniach ptaków żyjących w mieście, ale też o uch przystosowaniu immunologicznym.
Nasza katedra (red. Katedra Badań Różnorodności Biologicznej, Dydaktyki i Bioedukacji) zajmuje się badaniem procesów synurbizacji, czyli wnikania zwierząt dzikich w tereny miejskie i procesy ich adaptacji do życia w mieście. W szczególności interesujemy się dwoma zjawiskami związanymi z tym procesem. Pierwszy z nich to zmiana zachowania się zwierząt, które przebywają na terenie miast – takie zwierzęta miejskie często są dużo bardziej śmiałe, o wiele mniej się boją nie tylko człowieka, ale także nowych obiektów, do których nie są przyzwyczajone – takie zjawisko nazywamy neofobią – są też dużo bardziej agresywne
– mówił prof. Piotr Minias.
Badania ornitologów UŁ (Łódzka Nauka)
Dr hab. Paweł Kowalczyk, prof. UŁ z Katedry Fizyki Ciała Stałego na Wydziale Fizyki i Informatyki Stosowanej UŁ oraz doktoranci – mg inż. Klaudia Toczek, mg inż. Wojciech Ryś (Szkoła Doktorska Nauk Ścisłych i Przyrodniczych), opowiadali o zjawiskach w świecie atomowym i wytwarzaniu sztucznych materiałów.
Dzięki takiemu składaniu warstw atomowych wytwarzamy zupełnie nowe materiały, które nie istnieją naturalnie w przyrodzie. Jeżeli weźmiemy dwie warstwy grafenu, nałożymy na siebie i obrócimy tylko o 1 stopnień względem siebie, to ten materiał przestaje być metalem, a nagle staje się nadprzewodnikiem. To odkrycie spowodowało pojawienie się całej nowej dziedziny fizyki, twistroniki
– wyjaśniał dr hab. Paweł Kowalczyk, prof. UŁ.
Zjawiska w świecie atomowym (Łódzka Nauka)
Naukowcy z Wydziału Chemii UŁ – prof. Rafał Głowacki, dr hab. Grażyna Chwatko, prof. UŁ, dr hab. Kamila Borowczyk – mówili o technikach separacyjnych, analizie kosmetyków pod kątem substancji aktywnych oraz analizie próbek żywności, czyli np. ile znajdziemy bakuchiolu w kremie, czy kapsaicyny w papryce.
To, czym się zajmujemy to rzeczywiście zagadnienia ważne i badane przy pomocy najnowocześniejszych, aktualnie stosowanych w świecie technik instrumentalnych, a więc bazujących na różnego rodzaju, często bardzo zaawansowanych przyrządach, które musimy programować, żeby wykonywały te czynności, do których zostały powołane. Jedną z tych technik jest wykorzystywana przez nas chromatografia cieczowa
Techniki separacyjne (Łódzka Nauka)
Kolejny zespół z Wydziału Chemii UŁ – dr hab. Katarzyna Ranoszek-Soliwoda, prof. UŁ, dr Aneta Kisielewska, Agnieszka Lech (Szkoła Doktorska Nauk Ścisłych i Przyrodniczych) – opowiadał o szczepionce przeciwko opryszczce i nanocząstkach srebra.
Mówi się o tym, że nawet 80% populacji jest nosicielami wirusa opryszczki. U niektórych osób może w ogóle nie dojść do ujawnienia się objawów zakażenia, natomiast u wielu osób mogą pojawić się różnego rodzaju komplikacje zdrowotne związane z zakażeniem. To, czym zajmujemy się w zespole, to wykorzystanie nanocząstek – bardzo małych, drobnych obiektów o rozmiarach poniżej 100 nanomentrów – do opracowania skutecznego preparatu do zwalczania infekcji wirusowych
– wyjaśniała dr hab. Katarzyna Ranoszek-Soliwoda, prof. UŁ.
Z kolei dr hab. Agnieszki Robaszkiewicz, prof. UŁ, Karolina Gronkowska, Kinga Kołacz, Magdalena Strachowska (Szkoła Doktorska BioMedChem UŁ i Instytutów Polskiej Akademii Nauk w Łodzi) zajmują się m.in. transkrypcją genów, w szczególności tych, które pomagają komórkom nowotworowym nabyć oporność na leki.
Komórki nowotworowe z czasem tracą zdolność do odpowiadania na działanie czynników chemicznych, którymi są leki przeciwnowotworowe – dzieje się tak ponieważ komórki te przeprogramowują swój metabolizm. Daje im to możliwość przetrwania w warunkach stresowych, kiedy mają do czynienia z działaniem czynników chemioterapeutycznych czy promieniowaniem jonizującym – takie komórki są po prostu oporne
– opowiadała dr hab. Agnieszka Robaszkiewicz, prof. UŁ.
Szczepionka przeciwko opryszczce (WCH) i transkrypcja genów (WBiOŚ) Łódzka Nauka
O dziedzictwie antycznej i nowożytnej myśli medycznej opowiedziały – dr hab. Magdalena Koźluk, prof. UŁ z Instytutu Romanistyki oraz dr Monika Sulejewicz-Nowicka z Sekcji Starych Druków BUŁ.
Książki te reprezentują wszystkie gałęzie dawnej medycyny – anatomię, chirurgię, farmację – w skład której wchodzi również botanika oraz sztukę przedłużania życia. W kolekcji znajdują się książki, które są ciekawe pod względem gatunkowym – mamy dzieła wielkich medyków uznanych w renesansie, jak np. Hipokrates, Awizenna czy Rhazes, ale także pomniejszych medyków reprezentujących inne dziedziny
– wyjaśniała dr hab. Magdalena Koźluk, prof. UŁ.
Starodruki – starożytna i nowożytna myśl medyczna (Łódzka Nauka)
Nauka na UŁ – by inspirować i dzielić się osiągnięciami
Udział w programie Łódzka Nauka to jeden ze sposobów upowszechniania nauki w Uniwersytecie Łódzkim. Przybywa naukowców chętnie współpracujących z mediami i dziennikarzy często zwracających się po ekspercką pomoc do naszych naukowców. Spotykamy się także na cyklicznych spotkaniach organizowanych przez Biuro Prasowe UŁ – Śniadania Prasowe Uniwersytetu Łódzkiego to projekt służący budowaniu relacji między mediami a uczelnią, zainicjowany w grudniu 2022 r. Podczas spotkań naukowców, doktorantów i studentów z dziennikarzami prezentujemy ekspercką wiedzę badaczy z UŁ oraz poruszamy tematy z życia uczelni. To przede wszystkim czas na rozmowę, spontaniczną wymianę zdań i dzielenie się pomysłami oraz budowanie sieci wzajemnych kontaktów.
Kontynuowany jest projekt Nauka Inspiruje. W ramach cyklu pojawiło się już 35 krótkich wywiadów z ludźmi nauki, w których pytaliśmy ich o inspiracje związane z wyborem kariery naukowej oraz z przełożeniem ich pracy na realne działania dla społeczeństwa. Kanał YouTube projektu wzbogacił się o kolejne nagrania, w tym z prof. Maciejem Hennebergiem – wybitnym antropologiem fizycznym, który w 2023 r. uzyskał tytuł doktora honoris causa UŁ. Materiały obecne na kanale zostały już obejrzane ponad 25 tysięcy razy. W produkcji jest sześć kolejnych odcinków filmów popularnonaukowych, których publikacja rozpocznie się wraz z nowym rokiem akademickim.
Więcej o nauce i badaniach na UŁ
O wcześniejszych realizacjach programu Łódzka Nauka pisaliśmy w artykule
Materiał: Iwona Ptaszek-Zielińska, Michał Strzelec, Biuro Prasowe UŁ (Centrum Komunikacji i PR)
Zdjęcia: UŁ
Misją Uniwersytetu Łódzkiego jest rzetelne prowadzenie badań naukowych oraz aktywne głoszenie prawdy z nich płynącej, tak by mądrze kształcić kolejne pokolenia, być użytecznym dla społeczeństwa oraz odważnie odpowiadać na wyzwania współczesnego świata. Doskonałość naukowa jest dla nas zawsze najlepszym kompasem. Nasze wartości to: odwaga, ciekawość, zaangażowanie, współpraca i szacunek.