Organizatorem spotkania jest Centrum Jerzego Giedroycia UŁ, którego kierownik, dr hab. Sławomir M. Nowinowski, prof. UŁ, za główne zadanie swej jednostki naukowej uważa badanie i prezentowanie dorobku patrona, redaktora paryskiej „Kultury", najbardziej wpływowego czasopisma emigracyjnego po drugiej wojnie światowej oraz kontynuowanie zapoczątkowanej w nim krytycznej refleksji nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością Europy Środkowo-Wschodniej.
Wydając miesięcznik oraz kolportując go za żelazną kurtyną, Giedroyc chciał oddziaływać na sytuację w kraju i wspierać rodaków w walce o niepodległość, poświęcając temu zadaniu całe swoje życie. Działania Redaktora i jego współpracowników, mieszkańców urokliwego domu w podparyskiej miejscowości Maisons-Laffitte, siedziby Instytutu Literackiego, były zawsze odpowiedzią na wydarzenia mające miejsce w Polsce. Jest to powód, dla którego historia epoki komunistycznej zajmuje szczególne miejsce w działalności naukowej Centrum Jerzego Giedroycia
– przypomina dr hab. Sławomir M. Nowinowski, prof. UŁ, kierownik Centrum.
Wokół monografii Grażyny Pomian „Bierut i jego partia”
Spotkanie 7 listopada 2023 r. odbędzie się w Pałacu Alfreda Biedermanna (ul. Franciszkańska 1/5) o godz. 17.00. Rozpocznie się od prezentacji książki socjologa Grażyny Pomian (1934–2019) „Bierut i jego partia”. Monografię poświęconą początkom PRL przedstawi prof. Iwona Hofman, medioznawca, kierownik m.in. Pracowni Badań nad Instytutem Literackim w Paryżu (UMCS w Lublinie). Książka została wydana w ramach zainicjowanej i kierowanej przez Andrzeja Peciaka serii „W kręgu paryskiej Kultury” jako efekt współpracy wymienionej instytucji, Wydawnictwa UMCS i Stowarzyszenia Instytut Literacki Kultura, sprawującego pieczę nad materialnym i intelektualnym dorobkiem Giedroycia i jego współpracowników.
W tym miejscu warto wyjaśnić, że publikacja książki Grażyny Pomian stanowiła impuls do zorganizowana debaty, jednak pomysł ten dojrzewał już wcześniej, w związku z tym, że jesteśmy obecnie świadkami nowej fali badań nad Polską Ludową, w której wiodącą rolę odgrywają nie historycy, a przedstawiciele innych dyscyplin naukowych urodzeni po 1989 r.
W drugiej części spotkania odbędzie się rozmowa z prof. Krzysztofem Pomianem – filozofem i historykiem, badaczem dorobku Instytutu Literackiego, bliskim współpracownikiem Jerzego Giedroycia.
Grażyna i Krzysztof Pomianowie wyemigrowali do Francji z powodów politycznych w 1973 r. Wybitny naukowiec pełnił liczne funkcje – był m.in. pracownikiem naukowym w Centre National de la Recherche Scientifique w Paryżu, profesorem UMK w Toruniu, dyrektorem naukowym Muzeum Europy w Brukseli. Należy podkreślić, że w 2017 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa UŁ (w ten sam sposób został uhonorowany także przez UMCS oraz Uniwersytet w Genewie).
Rozmowę o sytuacji humanisty w Polsce Ludowej poprowadzi historyk historiografii, autor licznych opracowań poświęconych środowisku paryskiej „Kultury”, prof. Rafał Stobiecki (Instytut Historii UŁ, Centrum Jerzego Giedroycia).
Dyskusje na temat miejsca PRL w historii Polski
8 listopada 2023 r. w Instytucie Historii UŁ (Sala Rady Wydziału, ul. Kamińskiego 27a), w godz. 10.00–14.00 odbędą się dwa panele dyskusyjne: Postawy społeczne wobec projektu modernizacji „Polska Ludowa” oraz Miejsce PRL w historii Polski.
W pierwszej dyskusji głos zabiorą:
- dr Andrzej Czyżewski (ISP PAN, Centrum Jerzego Giedroycia) – historyk zajmujący się badaniami z obszaru historii historiografii oraz dziejów najnowszych
- dr Jan Olaszek (ISP PAN, IPN, Centrum Jerzego Giedroycia) – historyk, badacz dziejów opozycji demokratycznej PRL oraz historii „drugiego obiegu”
- dr Magda Szcześniak (Instytut Kultury Polskiej UW) – kulturoznawczyni, badaczka kultury wizualnej i historii kultury polskiej XX w.
- prof. Marcin Zaremba (Wydział Historii UW) – historyk i socjolog, koncentrujący się w swoich badaniach przede wszystkim na społecznych wymiarach dziejów PRL.
W drugim panelu wezmą udział:
- prof. Andrzej Friszke (ISP PAN) – historyk, którego prace poświęcone historii Polski Ludowej oraz polskiej emigracji niepodległościowej są podstawową lekturą dla badaczy tej epoki, wykładowca Collegium Civitas, zaangażowany w działalność licznych instytucji naukowych m.in. w przeszłości wieloletni członek Kolegium i Rady IPN, obecnie członek-korespondent PAN i PAU, członek kolegium historyczno-programowego ECS. Jest laureatem przyznawanej przez UŁ Nagrody im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego. Kapituła Nagrody w IV jej edycji uznała jego książkę "Sprawa Jedenastu. Uwięzienie przywódców NSZZ "Solidarność" i KSS KOR 1981–1984" za najlepszą pracę humanistyczną w 2018 roku.
- prof. Dariusz Gawin (IFiS PAN) – historyk idei i filozof, badacz związków między polityką a literaturą polska oraz myśli społecznej w dobie PRL, wicedyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego
- Adam Michnik – redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”, historyk i eseista, członek opozycji demokratycznej od lat sześćdziesiątych XX w., wielokrotnie więziony za swoją działalność
- prof. Robert Traba (ISP PAN) – badacz dziejów Europy Środkowo-Wschodniej i pogranicza polsko-niemieckiego, współzałożyciel Stowarzyszenia „Borussia”, wieloletni dyrektor Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie.
Dwudniowe wydarzenie jest propozycją zarówno dla badaczy naukowych, jak i każdego miłośnika tematu. Zaproszeni goście gwarantują dyskusję na najwyższym pod względem merytorycznym poziomie. Spotkanie będzie okazją do zadania pytań, które nurtują wszystkich zainteresowanych dziejami PRL.
Serdecznie zapraszamy!
Uniwersytet Łódzki jest jedyną polską uczelnią, która zawarła formalne porozumienie ze Stowarzyszeniem Instytut Literacki KULTURA, spadkobiercą Instytutu Literackiego utworzonego w 1946 r. przez Jerzego Giedroycia. Umowę o współpracy zawarli w czerwcu 2020 roku ówczesny rektor UŁ prof. Antoni Różalski i prezes ILK Anna Bernhardt. Kooperacja polega na podejmowaniu wspólnych przedsięwzięć naukowych (pozyskiwaniu grantów badawczych, przeprowadzaniu kwerend archiwalnych, organizowaniu sympozjów i konferencji) oraz edukacyjnych (urządzaniu odczytów, wystaw i prezentacji). Natomiast w 2022 roku rektor Uniwersytetu Łódzkiego prof. Elżbieta Żądzińska oraz prezes Instytutu Literackiego Kultura podpisały w Paryżu list intencyjny otwierający nowe obszary współpracy pomiędzy obiema instytucjami. UŁ jest czołowym akademickim ośrodkiem regularnych badań i promocji dorobku Instytutu Literackiego w Paryżu oraz jego twórcy – redaktora Jerzego Giedroycia. Centrum Jerzego Giedroycia znajdzie siedzibę w zabytkowej kamienicy UŁ przy ul. Sienkiewicza 21 („Motyl”), której remont ma się zakończyć w ciągu 18 miesięcy.
Materiał: dr Aleksandra Sylburska (Centrum Jerzego Giedroycia UŁ), Centrum Komunikacji i PR UŁ
Redakcja: CKiPR UŁ
